Abschnitt 1

Ick heww in minen ganzen Lewen nicks funnen as blot mal, as dat Harwstmark tau En’n was, twei Gröschen up de Städ, wo de Penzliner Pötter utstunn. Ick köffte mi dorför von Bernaskoni’n ’ne Blifedder; min sel Vader kreg dat tau weiten, un ick müßt tau minen ewigen Schimp un Schan’n de Blifedder wedder gegen de twei Gröschen taurügg gewen un müßt nu dörch de ganze Stadt achter den Penzliner Pötter herlopen, dat de Mann doch wedder tau dat Sinige kem. - Bi so’n Fund is kein grot Vergnäugen; nu heww ick äwer wat funnen, dor känen Lisch un Lasch un Misch un Masch kamen, sei recken mi mit dat, wat sei ut de Hünengräwer grawen hewwen, nich bet an de Tehnen.

De Sak was so: Ick stah Anno domini 1860 tau Kloster Stolp bi Anklam in den Goren un kik mit den Herrn Entspekter Knitschky äwer den Gorentun in sinen Weitenslag ’rinne. - „De kann morgen ok all runner“, segg ick tau em. - „Sei sünd woll ungesund“, seggt hei tau mi - dit is nämlich de gebildte Utdruck för unklauk -, de Halm is jo noch gräun.“ - „Herr Entspekter“, segg ick tau em, „dor is Liebig un Stöckhart un John un Johnstone un Johnson...“ - „De Kirls hewwen gaud reden“, seggt hei tau mi, „de bruken den ollen tagen Weiten nich tau döschen.“ - „Herr Entspekter“, segg ick tau em, „ick müggt Sei bidden...“ - „Bidden S’ mi üm gor nicks“, seggt hei tau mi un snitt mi de Red’ af, denn’t is en oll ihrwürdig Herkamen, dat en por richtige gebildte Landlüd’ sick meindag’ nich utreden laten. „Dat weit der Deuwel...“, segg ick tau em. - „Ja“, seggt hei tau mi, „dat weit der Deuwel, allens, wat nich lesen un beden kann, fuscht up Stun’ns in unsern Kram.“

Dat was mi denn doch en beten tau stripig. „Herr“, segg ick tau em, „nich lesen un beden känen? Fuschen? - Ik weit nich“, segg ick tau em un richt’t mi en Tollener drei höger, „wat Sei dat vergeten hewwen, dat ick Sei mal mit buckledderne Büxen in Grabowhäw’ besöcht heww - ick weit nich“ - un hirbi klemmt ick mi minen Handstock achterwarts as ’ne Stütt unner’n Liw’ un läd mi rüggäwer as en düchtigen Schriwer, de Flaß weiden lett -, „ick weit nich, wat Sei vergeten hewwen, dat Sei mit en utgelihrten Ökonomiker tau dauhn hewwen?“ - „Ok noch!“ seggt hei tau mi, „dat fehlt mi grad’.“ - Äwersten mine Würd’ un vör allen de Hollung, de ick annamen hadd, hadden em doch all en beten vör den Kopp stött, un ick fot nu up’t Frisch en beten nah. „Herr“, segg ick tau em, „wenn Sei Johnstonen un Johnsonen nich gellen laten willen, Hilgendörpen tau Lütten-Tetzlewen möten Sei gellen laten, un de seggt...“ - „Bliwen S’ mi mit Hilgendörpen un sin säben Släg’ un drei Saaten von den Liw’“, seggt hei tau mi. - „Wat?“ segg ick tau em un tramps’ mit den Faut vör em up - bumm! seggt dat unner mi -, „Hilgendörp is en sihr gauden Fründ von mi.“ - „Ih wat Hilgendörp!“ seggt hei tau mi un trampst ok vör mi up - bumm! seggt dat unner em. - „Dunner nich enmal!“ segg ick, „wat ’s dit?“ - „Ja“, seggt hei un lacht so recht venynschen, „Sei sünd so’n oll klauk Küken un weiten allens, willen ok en utgelihrten Ökonomiker sin, un nu weiten S’ nich mal, dat Stolp en Kloster west is un dat dat hir unner uns all holl un boll is. Hir geiht jo de unnerirdsche Gang unner de Peen dörch nah Wolfraths Hof.“ - Nu hadd ick öwer in de letzte Tid Lischen un Maschen so dull studiert, dat mi de Kopp von Steinkisten un Kegelgräwer un unnerirdsche Wissenschaften, Pfahlbauten un Antiquitäten brummte, so dull, dat ick tau dat Aquarium in den zotologischen Goren tau Hamborg blot noch ümmer „Antiquarium“ seggen ded un minen sihr gauden Fründ Hilgendörp un sine säben Släg’ un drei Saaten ganz verget.

„Herr Entspekter“, segg ick tau em, „hir möt wat gescheihn.“ - „Minentwegen“, seggt hei tau mi. - „Wi möten hir grawen.“ - „Den Deuwel ok!“ seggt hei, „wi krigen’t mit Mamsell tau dauhn, hir hett sei grad’ ehren Frühkohl plant’t, un ick müggt nich mit den deilen, de sick doran vergrep. - Sei is woll en sihr ruhiges un kumplettes Frugenstimmer, äwer wat hastig.“

So was’t denn nu Abendbrodtid worden un wi eten; äwer mi lagg de unnerirdsche Gang in den Kopp. - As Mamsell nu mit den schönsten Apptit ehr Fisch un Tüften tau Bost slahn hadd un nu so gottgefällig, de Hän’n äwer ehre leiwe Mag’, dor satt, dat ick ehr woll en minschenfründlich Gemäut tautrugen kunn, fädelt ick de Sak fin mit allgemeine Redensorten von de Wissenschaften in. Sei hujahnte dortau; ick müßt ehr also neger kamen, ick läd also de Wissenschaft in de ein Wachtschal un den Kohl in de anner. Nu würd sei hellhürig, un as ick dorvon reden würd, „daß ein gebildetes Frauenzimmer selbst den schönsten Frühkohl der Wissenschaft zum Opfer bringen müßte“, kek sei mi an, as wull sei fragen, wat dat ehren Kohl gellen süll; un as ick dat tauletzt nich mihr hehlen kunn, sprung sei up, lep nah de Dör un rep: „De Irste, de sick an minen Kohl vergrippt, kann sick up wat gefaßt maken.“ - Nu hadd min oll leiw Fründ Fritz Peiters sine Mamsell äwer tau Wihnachten en Lehnstaul uprichten laten, dat sei doch ehre Bequemlichkeit hewwen süll; de Discher hadd ok so’n Gestell bugt, hadd äwer de Mamsell ehre Verhältnissen nich richtig utmeten, un nu hackt ehr dit Ding achter fast, un sei sach, von uns tau anseihn, grademang ut as en Küken, wat achter noch de Eierschell up hett. - In de Dör ströpte sei sick äwer de Eierschell af un rep wütig taurügg: „De Kohl!“ - „De Wissenschaft, Mamselling!“ rep ick. - „De Kohl!“ rep sei, un weg was sei; de unschüllige Lehnstaul stunn in de Dör.